Μια δράση του 6ου Γελ Περιστερίου σχολικού έτους 2024-25
Υπεύθυνη της Δράσης: Μποτζάκη Λευκοθέα
Η οικολογία στο πιάτο μας
Οι μεγαλύτεροι από μας θυμόμαστε την γιαγιά να ταΐζει τις κότες με το φαγητό που περίσσευε για να μην πάει «χαμένο». Στην πραγματικότητα τα παλιά χρόνια τίποτα δεν πήγαινε «χαμένο», όλα είχαν μια δεύτερη ευκαιρία και κυρίως το φαγητό, το οποίο ήταν «αμαρτία» να το πετάξουμε στα σκουπίδια.
Σε αυτές τις απλές εκφράσεις κρυβόταν όλη η σοφία ενός λαού, ο οποίος δεν είχε την δυνατότητα να εξασφαλίζει την τροφή με ευκολία. Η επίκληση στον πόλεμο, την πείνα στην κατοχή, στα παιδάκια που δεν έχουν να φάνε……. και άλλα πολλά, ήταν τα επιχειρήματα προκειμένου να μας πείσουν, ότι το φαγητό είναι ιερό και δεν πρέπει να πετιέται. Οι παλιές νοικοκυρές επιστράτευαν όλη την φαντασία και την δεξιότητά τους και δημιουργούσαν καινούργια φαγητά από αυτά που περίσσευαν. Αν περίσσευε φακή, την άλλη μέρα γινότανε φακόριζο. Περίσσευε κοτόπουλο; γινόταν μια ωραιότατη κοτόπιτα. Αρνί; γινότανε κρεατόπιτα και έτσι κυλούσε η καθημερινότητα.
«Όταν η ζωή σου δίνει λεμόνια ….. τα κάνεις λεμονάδα».
Κυκλική οικονομία και βιώσιμη ανάπτυξη ήταν έννοιες που μπορεί να μην υπήρχαν στο καθημερινό λεξιλόγιο των ανθρώπων, όμως οι κοινωνίες βιοπορίζονταν με βάση αυτές. Οι νοικοκυρές έφτιαχναν αριστουργήματα, πίτες και γλυκά με υλικά του τόπου τους, και κυρίως εποχικά. Τα λαλάγγια της Μάνης ένα κέρασμα με νερό και αλεύρι, τηγανισμένο σε αγνό ελαιόλαδο και πασπαλισμένα με ζάχαρη ή μέλι ήταν η επιτομή της απλότητας και της νοστιμιάς. Ομοίως η λαδένια της Κιμώλου κάτι ανάμεσα σε πίτσα και φοκάτσια με ένα ζυμαράκι που πάνω του έστρωναν ντομάτες κρεμμύδι, ελαιόλαδο και ρίγανη. Σε κάθε μέρος υπήρχαν οι αντίστοιχες συνταγές, που ήταν γρήγορες, οικονομικές με τοπικά προϊόντα εποχής και πεντανόστιμες.
Στην Ήπειρο που είναι φημισμένη για τις πίτες της, ακόμη και οι τσουκνίδες γίνονταν τραγανές χορτόπιτες και στην περίπτωση που δεν υπήρχε χρόνος για να ανοίξουν φύλλο, οι χορτόπιτες γινόντουσαν «πλαστός», και «μπατζίνα» με κολοκύθι. Τα ποντιακά «Ωτία», οι Σκοπελίτικες στριφτές τυρόπιτες και τα Χανιώτικα μπουρέκια, τα «λυχναράκια» τα Σαντορινιά και οι ντοματοκεφτέδες. Οι περίφημες γαλατόπιτες της Αρκαδίας, τα Σπετσιώτικα αμυγδαλωτά, οι μάντολες της Ζακύνθου και όλα, μα όλα τα φρούτα γίνονταν γλυκό του κουταλιού, για να μην πεταχτούν, για να διατηρηθούν.
|
Συχνά εμείς οι γονείς ακούμε:
Και η μόνιμη επωδός
|
 |
Το αποτέλεσμα; Ποσότητες φαγητού καταλήγουν στα σκουπίδια στο βωμό του junk food
Σήμερα ζούμε σε άλλους ρυθμούς. Αν ζούμε στο χωριό και έχουμε την δυνατότητα να εκτρέφουμε οικόσιτα ζώα, τότε η κυκλική οικονομία είναι εφικτή. Η ζωή στις πόλεις όμως μας κυνηγάει με το ρολόι και εμείς τρέχουμε να προλάβουμε.. δεν έχουμε χρόνο… Το φαγητό της προηγούμενης μέρας εύκολα το πετάμε και αν αυτό που υπάρχει μαγειρεμένο δεν είναι της αρεσκείας μας υπάρχει και η λύση διανομής κατ’ οίκον το γνωστό μας delivery. Η ευκολία της παραγγελίας αλλάζει τα δεδομένα, οι επιλογές πάρα πολλές και νόστιμες με έναν άλλο τρόπο όμως. Για να γίνουν νόστιμα τα έτοιμα φαγητά, τους προσθέτουν πάρα πολύ ζάχαρη και αλάτι «κρυμμένο» στις ετικέτες των τροφίμων, όπως κρυμμένα και κωδικοποιημένα είναι και τα συντηρητικά που έχουν για να διαρκούν περισσότερο. Καρυκεύματα και χημικές ουσίες τους δίνουν χρώμα και γεύση, η μαγεία της χημείας…….. Κάτι με γεύση….. αυτή είναι η μαγική λέξη. Παγωτό με γεύση σοκολάτα, όχι σοκολάτα αλλά κάτι που μοιάζει και έχει γεύση σοκολάτας, όχι γιαούρτι, αλλά επιδόρπιο γιαουρτιού, όχι τυρί αλλά με γεύση τυριού…..
Η βιομηχανία τροφίμων επιδιώκει τον υπερκαταναλωτισμό. Από την μια μεριά, το κυνήγι του χρήματος, η αύξηση του κέρδους και η μείωση της τιμής στο ράφι, έχει ως συνέπεια την μείωση της διατροφικής αξίας του τροφίμου με την προσθήκη υποκατάστατων, από την άλλη, η δημιουργία πλασματικών γαστρονομικών αναγκών, τροφίμων με εξωτικές γεύσεις και υπέροχες συσκευασίες μιας χρήσης, έτοιμων προς κατανάλωση, είναι γνωστές τεχνικές της προώθησης των προϊόντων, του γνωστού μας marketing.
Κάπου εδώ πρέπει να σταθεί και ο σύγχρονος άνθρωπος και να αναλογιστεί τί πρέπει να αγοράσει για να τραφεί. Το φαγητό λένε είναι μνήμη. Από τα παιδικά μας χρόνια χτίζουμε αυτό που λέμε αγαπημένες γεύσεις-comfort food. Χρέος μας είναι να μάθουμε στα παιδιά μας ότι το σπιτικό φαγητό είναι πιο ποιοτικό, νόστιμο, υγιεινό και τελικά καταλήγει να είναι και πιο οικονομικό, αφού δεν βλάπτει την υγεία μας. Αντίπαλο δέος σε όλους εμάς τους γονείς που παλεύουμε καθημερινά με το χρόνο, τις δουλειές και το μαγείρεμα, είναι όλη αυτή η βιομηχανία του έτοιμου φαγητού, του πλασματικά γευστικού και φτηνού, που χτυπάει τους γευστικούς κάλυκες των παιδιών μας ύπουλα μέσω της διαφήμισης, της μόδας και της ευκολίας.
Ωστόσο η οικολογική συνείδηση και η βιώσιμη ανάπτυξη χτίζονται πρώτα από όλα μέσα από το δικό μας παράδειγμα , μέσα από την οικογένεια και στην συνέχεια έρχεται το σχολείο, που δίνει την δυνατότητα στα παιδιά να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους, να ανακαλύψουν με πιο επιστημονικό τρόπο την αλήθεια για την διατροφή και να γίνουν υπεύθυνοι πολίτες και καταναλωτές.
Στο σχολείο η χρήση τεχνικών για την αξιολόγηση πηγών στο διαδίκτυο, η δημιουργία και η συμπλήρωση ερωτηματολογίων και η προβολή εκπαιδευτικών βίντεο είναι μερικά από τα εργαλεία, που μας δίνουν την δυνατότητα να χτίσουμε την κριτική σκέψη των παιδιών.
Η συζήτηση πάνω σε άρθρα που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο σχετικά με τις καλές και κακές τροφές, τις δίαιτες και τα διατροφικά πρότυπα που λανσάρονται ως μόδα, τα υποκατάστατα των πραγματικών τροφών με αμφιβόλου ποιότητας συμπληρώματα διατροφής που υπόσχονται αύξηση των μυών, μείωση του σωματικού βάρους και τρέφουν ουτοπικές προσδοκίες στους αφελείς, που ο καθένας μας συναντά κάθε μέρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χρησιμοποιούνται ώστε τα παιδιά να προβληματιστούν πάνω στις διατροφικές συνήθειες που έχουν και να υιοθετήσουν μόνο αυτές που είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες.
Και κάπως έτσι ξεκίνησε το ταξίδι μας στην δράση, με τα παιδιά να παρακολουθούν εκπαιδευτικά βίντεο της WWF Ελλάς, και να προβληματίζονται για την σπατάλη τροφής και φυσικών πόρων, αλλά και να μελετούν τον 12ο στόχο της Βιώσιμης ανάπτυξης του Διεθνούς Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ ( FAO), για την υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή.
Τέλος αναζητώντας λύσεις στο πρόβλημα, βρήκαμε συνταγές από γνωστούς Έλληνες σεφ,που δίνουν δεύτερη ευκαιρία στα τρόφιμα και τα φαγητά που περίσσεψαν, και επιστρατεύτηκαν οιμαμάδες και οι γιαγιάδες των παιδιών που μοιράστηκαν μαζί μας παραδοσιακές συνταγές για πίτες και γλυκά!!!!